Պղինձ

Հին եգիպտացիները պղինձն ստանում էին Սինայի թերակղզու, հույները՝ Կիպրոսի (այստեղից էլ՝ պղնձի լատիներեն անվանումը՝ «կուպրում», քիմիական նշանը՝ Cu) հանքերից: Մ.թ.ա. III հազարամյակում հայտնաբերվել է անագի, կապարի և այլ մետաղների հետ պղնձի համաձուլվածքը՝ բրոնզը, սկսվել է բրոնզի դարաշրջանը:

 

Պղինձը ջերմության և էլեկտրականության լավ հաղորդիչ է, այդ հատկությամբ զիջում է միայն արծաթին: Պղինձը սառեցնելիս կարծրանում է, փափկությունը վերականգնում են ջերմամշակմամբ: Պղինձը քիմիապես պասսիվ է: Չոր օդում չի օքսիդանում, խոնավության առկայությամբ պատվում է հիմնային կարբոնատի՝ (CuOH) 2CO3-ի կանաչ շերտով: Պղնձի միացությունները թունավոր են:

 

Պղնձի միացություններն օգտագործվում են անօրգանական ներկեր, արհեստական մետաքս ստանալու, բույսերի հիվանդությունների, գյուղատնտեսական վնասատուների դեմ պայքարելու համար, կաշվի և մորթու արտադրության, ինչպես նաև բժշկության մեջ:

 

Պղինձը կարևոր կենսատարր է, այն մտնում է ֆերմենտների բաղադրության մեջ և մասնակցում բազմաթիվ կենսական շարժընթացների: Պղինձ միկրոտարրը խթանում է բույսերի աճն ու զարգացումը, բարձրացնում՝  ցրտադիմացկունությունը:

 

Պղնձի անբավարարության դեպքում որոշ բույսեր հիվանդանում են, մարդկանց և կենդանիների մոտ առաջանում է սակավարյունություն, արագանում են օքսիդացման շարժընթացները, թուլանում է ոսկրածուծի արյունաստեղծ գործառույթը: Պղնձի մեծ պարունակությունը, սակայն, նույնպես վնասակար է: