Ա.Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն

Այդ օրվան շատերն են երազել ու սպասել, դրանց թվում և հայկական առաջին օպերայի հեղինակ Տ.Չուխաջյանը 1863թ., որի պարտիտուրը մինչև 1943 թվականն անհայտ էր:

 

Օպերային թատրոնի երաժշտական ղեկավար`   Ռոմանոս Մելիքյանի նախաձեռնությամբ 1935թ.-ին առաջին անգամ պրոֆեսիոնալ բեմահարթակին բեմադրվեց Արմեն Տիգրանյանի «Անուշ»-ը:

Հայաստանի Ազգային օպերայի կայացման գործում մեծ դեր ու տեղ ունեն դիրիժորներ Գ.Բուդաղյանը, Ս.Չարեքյանը, Վ.Փիրադյանը, Ս.Շաթիրյանը, Կ.Սարաջյանը, Մ.Թավրիզյանը (1938-1957թթ.) գլխավոր դիրիժոր, մեներգիչներ Հ.Դանիելյանը, Շ.Տալյանը, Լ.Իսեցկին (Հովհաննիսյան, Ա.Պետրոսյանը, Գ.Գասպարյանը, Տ.Սազանդարյանը Գ.Գալաչյանը, Հ.Գ.Գրիգորյանը, Բ.Թումանյանը և շատ ու շատ անվանի մեներգիչներ, բեմադրիչներ Ա.Բուրջալյանը, Ա.Գուլակյանը, Վ.Վարդանյանը, Լ.Քալանթարը, Վ.Աճեմյանը, Վ.Բագրատունին, Տ.Լևոնյանը, Գ.Գրիգորյանը, պարերի բեմադրիչներ Վ.Արիստակեսյանը, Ե.Արբատովը, Ե.Չանգան, Վ.Գալստյանը, բազում երգիչներ ու պարուհիներ, որոնց ներողամտությունն ենք հայցում, անունները չթվարկելու համար, նկարիչներ Մ.Սարյանը, Մ.Արուտչյանը, Պ.Անանյանը, Մ.Ավետիսյանը:

 

Գոյության առաջին իսկ օրվանից Հայաստանի Ազգային օպերային թատրոնի ստեղծագործական անձնակազմը ձեռնամուխ եղավ բեմադրական և կատարողական ազգային, սեփական սկզբունքների մշակմանը, իր ուրույն դիմապատկերը կերտելուն: Եվ պատահական չէ, որ գոյության առաջին տասնամյակը չբոլորած, 1939թ-ին, աննախադեպ հաջողությամբ հանդես եկավ Մոսկվայում Մեծ Թատրոնի բեմահարթակին, Խորհրդային Միությունում առաջին անգամ անցկացված Հայ արվեստի և գրականության տասնօրյակին, մոսկովյան խստապահանջ արվեստասերին`   հաջողությամբ ու վարպետորեն ներկայացնելով համաշխարհային դասական և ազգային օպերային և բալետային ներկայացումներ, արժանանալով կառավարական և պետական մեդալների, շքանշանների, կոչումների: Առաջինը Հայկանուշ Դանիելյանն արժանացավ ԽՍՀՄ ամենաբարձր Ժողովրդական արտիստի կոչման:

 

1940թ.-ին Ազգային օպերային թատրոնն ունեցավ հայ մեծ ճարտարապետ Ա.Թամանյանի նախագծով նորակառույց հոյակերտ իր շենքը, որը քաղաքամայր Երևանի գեղատեսիլ շինություններից մեկն է: Մոսկովյան հաջողությունը կրկնվեց նաև 1956 թ.-ին, Հայկական Արվեստի և գրականության Երկրորդ տասնօրյակի օրերին`   այս անգամ ներկայացնելով նաև հայ իրականության մեջ Առաջին Ազգային «Արշակ Բ» օպերան, որը բեմադրվել էր առաջին անգամ դեռևս 1945թ.-ին, արդեն դիրիժորների, մեներգիչների նվագախմբի երաժիշտների ու երգչախմբի անդամների երիտասարդ սերնդի ներկայացուցիչներով համալրված կազմով, գլխավոր դիրիժոր Մ.Թավրիզյանի ղեկավարությամբ:

Դիրիժորներից նշենք նաև Ա.Քաթանյանին, Յու.Դավթյանին, Վ.Չարչօղլյանին, Մ. Մկրտչյանին, Հ.Տերտերյանին, մեներգիչների ավագ սերնդին միացել էին Մ.Երկաթը, Է.Ուզունյանը, Ա.Կարապետյանը, Է. Չախոյանը, Ս. Մարտիրոսյանը և շատ ու շատ ուրիշներ: 

 

Մեներգիչներից ու պարողներից նշենք Վ.Սավելև-Դամուրինին, Է.Դենիսովին, Ա.Պետրոսյանին, Ս.Շահիջանյանին, Ք.Չմշկյանին, Ա.Թութունջյանին, Ֆ.Օհանյանին, Ս.Քալանթարյանին, Կ.Մարկոսյանին, Ա.Կարապետյանին, Մ.Թերզյանին, Լ.Վարդանյանին, Թ.Գրիգորյանին, Ա.Ղարիբյանին, Վ.Հովնանյանին, Վ.Խանամիրյանին, Ն.Մեհրաբյանին Մ.Մարտիրոսյանին և ուրիշներ:

 

1956թ. Հայ արվեստի և գրականության երկրորդ տասնօրյակի (Մոսկվա աննախադեպ հաջողությունից հետո ՀԱՕԹ շնորհվեց Ակադեմիականի բարձր կոչում:

1970թ. ամռանը, մեկ ամիս շարունակ հյուրախաղային շուրջ 24 անուն ներկայացումով հանդես եկավ Սոչիում:

1983թ. Հայաստանի ազգային օպերային թատրոնը մեծ շուքով նշեց իր հիմնադրման 50-ամյա հոբելյանը, որի ընթացքում իրականացրել է համաշխարհային դասական և ազգային օպերաների և բալետների շուրջ 186 անուն բեմադրություն`   արժանանալով հանրապետության ազգաբնակչության սիրուն ու խոր հարգանքին:

1990 -1999թթ. ՀԱՕԹ գեղարվեստական ղեկավար Տիգրան Լևոնյանը բեմադրել է նոր խմբագրությամբ Տ. Չուխաջյանի«Արշակ Բ», «Կարինե», Ա. Տիգրանյանի «Անուշ», Ռ. Լեոնկովալլոյի «Հտպիտներ», Ջ. Վերդիի «Օթելլո», Գ.Դոնիձետտիի «Պողիկտոս» օպերաները, ապա ներկայացրել դրանք Մոսկվայում, Իսպանիայում,  ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում: 

 

1999թ.-ից ՀԱՕԹ գեղարվեստական ղեկավարն է համաշխարհային ճանաչման մեներգիչ Գեղամ Գրիգորյանը, գլխավոր դիրիժորը Կ.Դուրգարյանը, տնօրենը Կ.Հովհաննիսյանը:

Նույն թվականին կայացել է Լ.Մինկուսի «Դոն Կիխոտ» բալետի (դիր. Վ.Չարչօղլյան, Ջ. Վերդիի «Տրուբադուր» (դիր. Օ.Դուրյան վերաբեմադրության բեմելը):

2001թ.-ին ՀԱՕԹ իրականացրել է Վ. Բելլինի`   «Նորմա» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Բ.Հայրապետյան), Ժ.Բիզե «Կարմեն» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Ա.Մելիքսեթյան), Ա.Վիվալդի «Տիգրան Մեծ» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Գ.Գրիգորյան), Լ.Ճգնավորյան-Մ.Մավիսակալյան (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Մ.Մարտհրոսյան) ներկայացումները:

2003թ.-ին Ա.Տիգրանյան «Անուշ» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Գ.Գրիգորյան),  Ա.Խաչատրյան`   «Հավերժություն» (Մ.Մարտիրոսյան) բեմադրությունները:

 

2004թ.-ին Ա.Խաչատրյան`  «Գայանե» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Վ.Գալստյան)

2005թ.-ին Ս.Ռախմանինով «Ալեկո» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Ի.Գաբիտով /Մարիինյան թատրոն/)

2007թ.-ին Տ.Չուխաջյան «Արշակ Բ» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Գ.Գրիգորյան, Ա.Տիգրանյան «Դավիթ Բեկ» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Գ.Գրիգորյան)

2008թ.-ին Է.Հովհաննիսյան «Վարդանանք» և Ա.Պիացցոլլա «Տանգո» (բեմ.`   Ռ.Խառատյան /ԱՄՆ/) Ա.Տերտերյան «Երկրաշարժ» (դիր. Ռ.Ասատրյան, բեմ. Լ.Իվանյան)

2009թ.-ին Ա.Խաչատրյան «Սպարտակ» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Յու.Գրիգորովիչ/Ռուսաստան/, Ա.Տիգրանյան «Ալմաստ» (դիր.`   Յու.Դավթյան, բեմ. Գ.Իսահակյան /Ռուսաստան/, Վ.Մոցարտ «Դոն Ժուան» (դիր. Կ.Դուրգարյան, բեմ. Ի.Գաչեչիլաձե /Վրաստան/, օպերաների և բալետների վերաբեմդրություների և բեմադրությունների բեմելը:

ՀԱՕԹ հյուրախաղերով հանդես է եկել 2001թ.-ին Լիբանանում, («Տրավիատա», 2003թ.-ի հունվարին Մոսկվա («Նորմա», մայիսին Սալոնիկ («Դոն Ժուան», 2005թ.-ին Ստամբուլ («Գայանե», 2007-ին Կահիրե, Ալեքսանդրիա («Գայանե», 2008-ին Աբու Դաբի, Կատար («Գայանե»:

Այսօր, ՀԱՕԹ Կ. Հովհաննիսյանի (տնօրեն, Կ. Դուրգարյանի (գլխ. դիրիժոր Գ. Գրիգորյանի, Կ.Սարգսյանի  (խմբավար հմուտ ղեկավարությամբ շարունակում է հայ օպերային և բալետային արվեստի ավանդույթները: