Արշակ Չոպանյան

Հայ գրող, քննադատ, լրագրող և հասարակական գործիչ Արշակ Չոպանյանը ծնվել է 1872 թվականի հուլիսի 15-ին Կ.Պոլսում: Սովորել է Կ.Պոլսի Մքրուհյան դպրոցում, ապա Կեդրոնական վարժարանում: Թղթակցել է «Արևելք», «Մասիս», «Հայրենիք» պարբերականներին: 1895թ.-ին սկսել է «Ծաղիկ» հանդեսի հրատարակությունը, լույս է ընծայել մի քանի համար: Ահաբեկված համիդյան բռնություններից՝ նույն տարում հաստատվել է Փարիզում, ուր և անցկացրել է իր հետագա ամբողջ կյանքը:

1898-1911 և 1929-1949թթ. հրատարակել է հայտնի «Անահիտ» հանդեսը: Հասարակական, լրագրական-հրատարակչական աշխատանքներին զուգընթաց զբաղվել է արվեստի, բանասիրության, գրականագիտության և գրաքննադատության հարցերով, հրապարակախոսությամբ, գրել է արձակ ու չափածո գեղարվեստական գործեր, կատարել է թարգմանություններ:

Առանձնակի նշանակություն ունի Չոպանյանի քննադատական և գիտական-բանասիրական գործունեությունը: Նա նորովի է մեկնաբանել հայ գրականության շատ երևույթներ: Հրատարակել է «Նահապետ Քուչակի դիւանը» 1902թ.-ին, «Նաղաշ Հովնաթան աշուղը և Հովնաթան Հովանթանեան նկարիչը» 1910թ.-ին, «Հայ էջեր» 1912թ.-ին, «Հայրեններու բուրաստանը» 1940թ.-ին և այլ ուսուսմնասիրություններ:

Կազմել և լույս է ընծայել Պ.Դուրյանի (1894թ.) և Մ. Պեշիկթաշլյանի (1907թ.) երկերը, որոնց նվիրել է նաև ուսումնասիրություններ: Առաջինն է Գրիգոր Նարեկացու ժառանգությունը վերլուծել որպես գեղարվեստական ստեղծագործություն և նրան դրել համաշխարհային գրականության հսկաների կողքին:

Անդրադարձել է գրական նոր երևույթներին՝ հաճախ առաջինը տալով դրանց հեղինակների (Վ. Թեքեյան, Սիամանթո, Դ. Վարուժան, Ե. Չարենց, Մ. Զարիֆյան և ուրիշներ) ստեղծագործական ինքնատիպության բնութագիրը: Հոդվածներ է նվիրել նաև արևմտաեվրոպական և ռուս գրողներին:

Մեծ աշխատանք է կատարել հայ գրականությունը Եվրոպայում ներկայացնելու և Հայ դատը պաշտպանելու ուղղությամբ: Թարգմանել ու ֆրանսերեն հրատարակել է հին և նոր շրջանի հայ բանաստեղծների գործերից, որոնք ամփոփվել են «Վարդենիք Հայաստանի» (հ. 1-3, 1918-29թթ.) ժողովածուում: Մահացել է 1954 թվականի հունիսի 8-ին Փարիզում։