Ամստերդամ (Նիդերլանդներ)

Առաջին անգամ հիշատակվել է 1275թ.ին։ Անվանումն առաջացել է Ամստել գետի անունից և հոլանդերեն damm՝ «ամբարտակ» բառից, այսինքն՝ «Ամստելի ամբարտակ»։

 

Ամստերդամի դրոշի և զինանշանի վրա պատկերված Սուրբ Անդրեասի երեք խաչերը նշանակում են խիզախություն, կամք և սրտացավություն։ Ժողովրդական ավանդույթի համաձայն դրանք կապվում են քաղաքի երեք սպառնալիքների հետ, որոնք են ջուրը, կրակը և համաճարակները։

 

Զինանշանի վրա գրված կարգախոսն է՝ Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig («Քաջարի, Վճռական, Կարեկցող»), որը 1947թ. քաղաքին նվիրել է Վիլհելմինա II-ը՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ցուցաբերած խիզախության համար։

 

Ամստերդամն ունի հարուստ ճարտարապետական պատնություն։ Ամստերդամի ամենահին կառույցն է 1306-ին նվիրաբերված Oude Kerk-ը (Հին Եկեղեցին)։[16] Հնագույն փայտե կառույցն է het Houten Huys-ը։ Այն կառուցվել է շուրջ 1425թ. և պահպանված միայն երկու շենքերից մեկն է։ Այն նաև Ամստերդամի գոթական ճարտարապետության նմուշ է։

 

16-րդ դարում փայտե շինությունները քանդվում և փոխարինվում էին աղյուսից կառուցվածներով։ Այս ժամանակաընթացքում կառուցվեցին Վերածննդի ոճով բազմաթիվ շենքեր։ Այդ ժամանակի շենքերը շատ հեշտությամբ ճանաչվում են աստիճանաձև ճակատներով, որը հոլանդական սովորական Վերածննդի ոճն է։ Ամստերդամն արագ զարգացրել է իրիսկ Վերածննդի ճարտարապետությունը։ Այս շենքերը կառուցվել են ճարտարապետ Հենդրիկ դե Կեյսերի սկզբունքներով։ Հենդրիկ դե Կեյսերի նախագծած ապշեցնող շենքերից մեկն է Westerkerk-ը։ 17-րդ դարում բարոկկո ճարտարապետությունը դարձավ ընդունված և այն ևրոպայում հանդիպում էր ամենուրեք։ Սա մոտավորապես համընկավ Ամստերդամի «Ոսկեդարի» հետ։ Ամստերդամում այս ոճի առաջատար ճարտարապետներն էին Յակոբ վան Կամպենը, Փիլիպս Վինգբոոնսը և Դանիել Ստալպաերտը։

 

19-րդ դարի վերջում տարածվում է Ար նուվո (Jugendstil կամ Art Nouveau) ոճը և շատ նոր շենքեր կառուցվում են այս ոճով։ Այս ժամանակաշրջանում Ամստերդամի արագ ընդարձակման հետ միասին կենտրոնի հարակից շրջաններում նույնպես կառուցվոմ ն այս ոճի շենքեր։ Թանգարանի հրապարակի (Museumplein) հարևանությամբ կառուցված շենքերը Jugendstil ոճի են։ Նոր ժամանակաշրջանին նախորդող ոճերից ամենահայտնին եղել է Ար Դեկոն։ Ամստերդամն ունեցել է այս ոճի իր վարկածը՝ Ամստերդամի դպրոցը (Amsterdamse School)։ Ամբողջ մի շրջան, ինչպիսին է Rivierenbuurt-ը, կառուցապատվել է այս ոճով։ [20] Ամստերդամի դպրոցի ոճով կառուցված շենքերի ճակատների առանձնահատկությունը նրանց հարուստ զարդանախշերն են տարօրինակ ձևով շրջանակված դռներն ու պատուհանները։

 

Հին քաղաքի կենտրոնը 19-րդ դարից առաջ հանդիպող ճարտարապետական ամենատարբեր ոճերի կիզակետն է։ Դրանց հարևանությամբ կառուցված են 20-րդ դարի սկզբի շենքերը, այդ թվում նաև՝ այս ոճի մի քանի ապշեցնող օրինակ՝ քաղաքի կենտրոնում։ Քաղաքի կենտրոնի և նրա հարևանությամբ գտնվող պատմական շենքերի մեծ մասը ջրանցքների երկայնքով կառուցված հարուստ վաճառականների տներ են։