Վարունգ

Հայտնի է վարունգի 30, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ ցանովի վարունգը: Վարունգը տարածված մշակաբույս է. մշակվում է գրեթե բոլոր երկրներում, ՀՀ-ում՝ գրեթե բոլոր մարզերում: Ցողունը սողացող կամ մագլցող է, ճյուղավորվող,երկարությունը՝ 50–200սմ: Տերևները հերթադիր են, ատամնաեզր, հնգաբլթակ: Ծաղիկները միատուն են, ծծմբադեղնագույն, արականները՝ վահանաձև կամ ողկուզանման ծաղկաբույլերով, իգականները՝ տերևանութներում, մեկական: Ցողունի հանգույցներում, բացի տերևներից ու ծաղիկներից, կան նաև փաթաթվող բեղիկներ: Պտուղը տարբեր ձևերի (կլոր, ձվաձև, գլանաձև, երկարավուն) և չափերի (5–100 սմ) դդմիկ կամ կեղծ հատապտուղ է: Ուտելի է չհասունացած կանաչ սերմնարանը: Կան նաև անսերմ ձևեր: Վարունգը պարունակում է շաքարներ, սպիտակուցներ, ճարպեր, բջջանյութ, օրգանական թթուներ, C, B1, B2 վիտամիններ, եթերայուղեր: Վարունգը ջերմա-, լուսա- և խոնավասեր է: Տարբեր սորտերի ծաղկման ու պտղաբերման շրջանը տևում է 30–60 օր, իսկ սերմացու պտուղների հասունացումը՝ 80–90 օր: Աճեցնում են բաց և փակ գրունտներում՝ սերմերով ու սածիլներով: Պտուղն օգտագործում են սննդի մեջ՝ թարմ և թթու դրած: Բաց գրունտում շրջանացված են Կոտայքի տեղական, Առինջի, Նեժինսկի, Ուսպեխ, Դրուժբա 60, փակ գրունտում՝ Ստելլա, Կուկարաչա (անսերմ), Ալմաթի և այլ սորտեր: