Ճանաչիր քո օրգանիզմը

Դրանց շարժման մեջ դնողը մկաններն են, որոնց որոշակի ուղղվածություն ունեցող մկանաթելերի խրձերի երկու ծայրերն ավարտվում են ամուր ջլերով: Լինելով հոդից դուրս՝ սրանք սերտաճած են հոդի կազմության մեջ մտնող ոսկրերի ծայրերին և մկանի կծկման ժամանակ հոդի վրայով սահելով որոշակի շարժում են ապահովում:

 

Այդ ընթացքում բազկոսկրի հետին երեսին գտնվող եռագլուխ տարածիչ մկանը թույլ է, իսկ երբ եռագլուխ մկանն է կծկվում, այն հետ է բերում նախաբազուկը`   ուղղելով ծալված հոդը: Այս գործողությունն արդեն ուղեկցվում է երկգլխանի ծալիչ մկանի թուլացմամբ:

 

Շարժում ապահովող յուրաքանչյուր մկան ունի իրեն հակառակ գործողություն կատարողը`   անտագոնիստը: Այս իրարամերժ շարժումների իրականացումը կատարվում է մկանների կազմության մեջ մտնող զգացող և ուղեղից եկած շարժման կամ արգելակման հրահանգ հաղորդող նյարդերի միջոցով:

 

Որոշ մկաններ և դրանց ջլերը բավական երկար են և մինչև ծայրային հեռակա ոսկրին հասնելն անցնում են մեկ կամ մի քանի հոդերի վրայով: Երբ մկանը կծկվում է, ճանապարհին այդ երկար ջլերը սահում են դրանց շարժումը զսպող ու ուղղորդող ամուր կապանների տակով: 

 

Այդպիսի մկաններ են ձեռքի ափը փակող և բռունցք դարձնող ու բացող, ինչպես նաև ոտքի թաթն ու մատները բարձրացնող և իջեցնող մկանախրձերն իրենց երկար ջլերով: Ձեռքի ափն ու մատները շարժող մկանախմբերը, որոնք սկիզբ են առնում նախաբազկից և վերջանում մատների ոսկրերի վրա, պատշաճ վարժանքի միջոցով կարողանում են նրբագույն շարժումներ իրականացնել:

 

Օրվա ընթացքում մեզ համար աննկատելիորեն, արդեն սովորական դարձած բազմաթիվ բարդ շարժումներ ենք կատարում կենտրոնական նյարդային համակարգի կոորդինացնող հատկության շնորհիվ: Օրինակ`   քայլելիս մարմնի բազմաթիվ մկաններ են մասնակցում, որոնք, կատարելով տվյալ պահին անհրաժեշտ ուժով, ռիթմով, սահունությամբ, համակցված գործողություններ, ապահովում են մարմնի հավասարակշռության և տեղաշարժման ներդաշնակ գործընթացը: 

 

Ակնհայտ է, որ երեխայի համար քայլել սովորելը երկարատև դանդաղ զարգացող, փոխհամակցված գործողությունների յուրացման և մշակման կարիք ունի, իսկ սպորտի տարբեր ձևերին տիրապետելը կամ պարարվեստում շարժումների գեղագիտական արտահայտչականության հմտություններ ձեռք բերելը տարիների ֆիզիկական, հոգեբանական մարզումներ են պահանջում:

 

Կենցաղում, առօրյա աշխատանքում, պատահարների ժամանակ տարբեր վնասվածքների հետևանքով որևէ նյարդի ամբողջականությունը խախտվելիս դադարում է տվյալ մկանի գործունեությունը: Մկանը ենթարկվում է ապաճման (ատրոֆիա), կորցնում է կծկվելու հատկությունը, դառնում անդամալույծ: 

 

Խոշոր նյարդի վնասման դեպքում տեղի է ունենում ամբողջ մարմնամասի անդամալուծում: Չափահաս մարդու կմախքային մկանները կազմում են նրա մարմնի զանգվածի 40%-ը, իսկ նորածիններինը և փոքր երեխաներինը`   20-25%-ից ոչ ավելի: 

 

Մկանային համակարգի խնամքը, նրա կոփումը և զարգացումը հասարակության առողջության և կյանքի որակը բարելավող ամենակարևոր գործոններից է: Վաղուց հայտնի «Շարժումը կյանք է» կարգախոսն այսօր ոչ միայն աճող սերնդի, այլ նաև տարեցների համար թերշարժունակությունից խուսափելու միջոցով առողջությունն ու երկարակեցությունն ապահովող կարևոր կենսական խնդիր է:

 

Հեղինակ՝ Մարտունի Մուրադյան 

Աղբյուրը՝ Առողջապահություն